Van der Valk - 22 oktober  2024

Waarheen met het klimaat?

 Klimaatdocent Pieter Boussemaere had hierop verrassende eenvoudige antwoorden.

Het begon al met de opmerking dat zijn luisterpubliek, met uitzondering van zijn studenten, overwegend bestaat uit mensen van middelbare -en hogere leeftijd. Hij verklaart dit door het verschil in tijdsbeleving en de problemen van de dag die moeten opgelost worden. 20 jaar is voor jongeren nog veraf en ze hebben wel heel wat anders rond hun hoofd dan het klimaat. Thunberg en Anuna zijn niet bij alle jongeren even populair.

Even verrassend is de stelling dat we een duidelijk zicht hebben op de CO² -en klimaatproblematiek en weten hoe we dit kunnen oplossen. Theoretisch beschikken we hiervoor over voldoende technische capaciteit. Maar we lopen wat vooruit.

In een strak tijdsschema heeft Mr Boussemaere ons uitgelegd hoe de vork in de steel zit.

Hij start met een probleemschets die 22 000 jaar geleden begon. In die ijstijd waren vriestemperaturen een constante, maar begon de aarde toch geleidelijk op te warmen.

Een merkelijke kentering kwam er toen de mens sedentair begon te leven. Het Holoceen   liet landbouw toe omdat de gemiddelde temperaturen boven nul kwamen. In die laatste 10 000 jaar is er zelfs nog een daling van de gemiddelde temperatuur om in de laatste 3 eeuwen als een raket weer te stijgen.

In 2018 hebben we de warmste zomer ooit uit die periode en 2020 en 2022 zijn de warmste jaren. Dit resulteert in veelvuldige extreme weerfenomenen van tornado’s, bosbranden, regenbommen… Dit omdat het klimaat en  natuur hierin te zwaar onder druk komen en we kantelmomenten krijgen, waardoor het evenwichtssysteem zijn balans verliest en we belanden in een moeilijke (over)leefomgeving, zowel voor flora, fauna als de mens.

De grootste protagonisten (de mens) van dit onevenwicht zullen en kunnen oplossingen bieden. Na heel wat mondiale milieucongressen is het jaar 2050 het jaar waar de westerse ontwikkelde landen CO² neutraal willen zijn. De groeilanden krijgen respijt tot 2070 en in 2088 zou de wereld klimaat neutraal moeten zijn. Is dit haalbaar? Er wordt gegoocheld met de stijgingsmarges, maar we weten nu al dat de beperking tot 1,5° (Parijs 2015)stijging niet haalbaar is, 2° ook al niet(Glasgow 2021), dat 2,5° nog handelbaar is. 

Bij elke stijgingsgraad zijn drastische ingrepen nodig om de CO² uitstoot te beperken. En het kan, beweert Pieter Boussemaere en noemt meteen de Holy Grale. En dat is elektriciteit. Met elektriciteit kunnen we de CO² uitstoot tot 85 a 90% reduceren.

Daarnaast moet er CO² uit de lucht gehaald worden door aanpassing van de menselijke activiteit, zoals geen fossiele brandstof gebruiken, de landbouw omturnen, de veestapel inperken… .

Om die elektriciteit te produceren stelt hij drie voorwaarden. Het moet koolstofarme elektriciteit zijn, het elektriciteitsnet moet voldoende groot en up to date zijn en er moet voldoende opslagcapaciteit zijn, back up.

Op het zuidelijk halfrond is er meer dan voldoende zonne-energie. 

Het noordelijk halfrond kan die energiebehoefte ruim vullen met wind.

De prijsevolutie van deze energiebronnen verloopt positief en mag, kan geen rem zijn op de exploitatie ervan. Dit zijn theoretische modellen gesteund op reëele cijfers.

Blijft de vraag hoe we de tekorten aanvullen met de overschotten want zon en wind kan je zomaar niet aan en uitschakelen. Hiervoor zijn vele mogelijkheden, de ene al meer toepasbaar dan de andere, waarbij korte termijn opslag de meest uitgerolde is. De bestaande kerncentrales zijn hierin nog welkom evenals Hydro-opslag. België heeft blijkbaar reeds voldoende opslag capaciteit om tot 4 dagen zijn net te bevoorraden. En het moet nog meer cfr De Standaard. 

De lange termijn vraagt andere oplossingen, waarbij gascentrales een rol kunnen spelen om groene waterstof te produceren. Anderzijds heeft waterstof veel beperkingen door zijn groot rendementsverlies, tot 90%, bij productie. Industrie, scheep -en luchtvaart kunnen afnemers zijn van waterstof. Offshore en onshore zijn potentiële grote spelers. Wereldwijd kunnen we met 3 miljoen windmolens en de opp van Spanje in zonnepanelen de mondiale vraag naar energie beantwoorden. 

Dat is voor de toekomst, maar hoever staan we nu?  De tabel hieronder toont ons dat we tot 2050 nog een behoorlijk traject moeten afleggen in de elektrificatie van ons energienetwerk en het gebruik van duurzame energie, maar dat Europa toch beter presteert dan verwacht.

Het kan dus, mits de neuzen van beleidsmakers, CEO’s en bevolking in dezelfde richting staan. Of dit lukt, is de vraag van één miljoen.

In zijn boek somt hij een tiental collectieve en individuele klimaatacties op om het klimaat positief te beïnvloeden. Een goeie aanzet om het vragenuurtje te stofferen waarbij de heer Boussemaere niet afweek van  zijn standpunt dat elektriciteit alleen maar voordelen heeft. Hij relativeert de huidige, volgens hem tijdelijke negatieve voetdruk op de aarde door de energietransitie. De fossiele brandstoffen gaan eruit. In Glasgow werden die erkend als de voornaamste oorzaak van de CO² uitstoot.  De hele polemiek rond lithium is overdreven gezien lithium maar in kleine hoeveelheid nodig is en overal te vinden is. Maar de exploitatiekosten determineren de ontginning. West-Europa  blijft in een afhankelijkheidspositie als gevolg van outsourcing en winstmaximalisatie.

Mr Boussemaere kwam een tiental dagen te vroeg want na zijn passage verschenen in de media verschillende artikels over opwarming, energie en klimaat;

Het IPCC rapport van VN werd gepubliceerd waarin werd gewaarschuwd voor een gemiddelde temperatuurstijging van 3,1°. In het verlengde hiervan werd nogmaals beklemtoond dat fossiele brandstoffen nog altijd het meest gesubsidieerd worden.

Dat de vraag naar energie zodanig groeit dat een nucleaire renaissance met SMR reactoren in de toekomst een must zal zijn. Wat met de groeilanden nu zij een eigen handelsfederatie willen vormen? … Moet de heer Boussemaere nog eens terugkomen?

Toch was het een leerrijke namiddag met een vijftigtal geïnteresseerden, waaronder weer een aantal nieuwe mensen, mooi zo. Meteen konden de nieuwkomers aanschuiven bij een copieuze maaltijd, die voor heel wat overschotjes zorgde. Maar het was lekker en we rolden voldaan van tafel.